Rieten zijn er in verschillende sterkten en van verschillende merken. De sterkte van een riet wordt aangegeven Door middel van een maat. Deze maten liggen bij vrijwel alle merken tussen de 1 en de 5. Men werkt ook met halve maten. Hoe hoger de maat van het riet hoe stugger het riet is en hoe zwaarder het wordt om een zuivere toon te spelen. Nadeel van een licht riet is dat het geluid dunner is en het riet sneller versleten is.

Naast de verschillende maten van rieten zijn er ook verschillen in de manier waarop een riet is gesneden: op de Franse manier of op de Amerikaanse manier. ‘Franse’ rieten zijn aan de tip dunner en in het midden wat dikker, terwijl de ‘Amerikaanse’ rieten aan de tip wat dikker zijn en in het midden relatief wat dunner. De 'Franse’ rieten geven een meer klassiek geluid, het geluid van de ‘Amerikaanse’ rieten directer is.

Er zijn rieten met een zogenaamde French file Cut. Bij deze rieten is er aan het einde van het dikkere gedeelte nog een extra recht stukje hierdoor is het geluid meer helder en open.

Wanneer je dagelijks speelt, moet een riet regelmatig vervangen worden. Probeer in het begin verschillende maten en merken uit voordat je een heel doosje aanschaft van één maat.

De meest verkochte merken zijn Vandoren, Rico Royal en La Voz. Om precies het juiste riet te vinden, kun je er het beste een aantal kopen van een verschillende maat. Bij SAXCOMPANY kun je de rieten per doosje of los kopen.

Het geluid

Het geluid van je saxofoon wordt mede bepaald door de combinatie van riet en mondstuk. Hoe groter de tipopening (het gedeelte dat je in je mond steekt) hoe zwaarder het is om een zuivere toon te krijgen. Op een mondstuk met een grote tipopening kun je beter een lichter riet zetten.

De stugheid van het riet heeft grote invloed op de klank. Een stugger riet is moeilijker aan het trillen te brengen dan een lichter riet. Je krijgt een warmere klank, maar speelt het zwaarder. Een stugger of dikker riet gaat langer mee. Om om er echter goed op te kunnen spelen, moet je al een redelijk geoefende saxofonist zijn.

Naast het riet en de tipopening bepaalt de ruimte in het mondstuk (de kamer) de klankkleur.

Tip
Met de tip wordt de voorkant van het rietje bedoeld.

Dikte
Niet zo zeer de dikte, maar juist de stugheid van het riet wordt aangeduid met nummers (1 t/m 5) of met benamingen (soft, medium of hard)

Zwaar
Een zwaar (stug) rietje geeft een donkere en dikkere klank en geeft meer volume. De toonhoogte is moeilijker te studeren en ook zacht spelen is moeilijker.

Licht
Een licht rietje is 'spreekt' makkelijker aan en geeft ook een lichte en heldere klank. Ook het zachter spelen gaat makkelijker. De toonhoogte is wel moeilijker te controleren.

Materiaal
Een rietje wordt vervaardigd van holle rietstengels en in het riet zitten allerlei holle buisjes. Door het speekel wordt een rietje in de loop van de tijd soepeler.

Onderhoud

Bij het opzetten van het rietje moet deze eerst even natgemaakt worden met speeksel. Bij lang spelen zijn de holle buisjes 'doorweekt' en worden ze slapper en daardoor moeilijker te bespelen. Het wisselen van rietjes zorgt ervoor dat een rietje langer meegaat. Ook is de levensduur positief te beïnvloeden door het rietje na het spelen af te spoelen met water en deze daarna droog op te bergen.

Bijwerken
Een rietje dat niet glad genoeg is kan worden bijgewerkt met zeer fijn schuurpapier. Rietjes die een trillerige toon hebben kunnen worden bijgewerkt met een rietknipper.

Voor een goed eindresultaat vragen deze bewerkingsmethoden wel om enige ervaring en kennis.

Schouder
Een rietje kan een 'French File' hebben aan het einde van de schouder. Deze is te herkennen aan een extra recht randje. Hierdoor klinkt het rietje iets opener.

Hart
Het hart van het rietje is het midden en de kwaliteit van het rietje is hieraan af te lezen. Heeft een rietje een mooie V-vorm, dan is de kwaliteit goed.

Merken
Merken van rietjes zijn o.a.:

Hemke
La Voz
Rico
Rigotti
Vandoren

Wat betreft het onstaan van geluid zijn het in de eerste instantie de trillingen van het riet die het doen. En in dat licht gezien is er toch sprake van een wat achterblijvende technische aandacht voor dit zo belangrijke onderdeel. Voor een deel is dat misschien ook toe te schrijven aan het nogal ongrijpbare karakter ervan. Het is per slot van rekening een echt natuurproduct en zoiets blijft zich hardnekkig manifesteren ondanks alle computergestuurde zaag-, frees- en polijstmachines die bij de tegenwoordige fabricage betrokken zijn.

De basis, Arundo Donax

Ook komt men voor het basismateriaal steeds maar weer terug op dat ene kleine gebied in Zuidelijk Frankrijk, de Var (Provence). Dit tegenstaande het feit dat de betreffende rietsoort in vrijwel elk subtropisch gebied groeit. Maar op de een of andere manier haalt het elders de noodzakelijke kwaliteit niet, hoewel vooral de Amerikanen het tijdens de 2e Wereldoorlog echt wel geprobeerd hebben. Is het de invloed van de grondsoort, het klimaat? Met weet het eigenlijk nog steeds niet goed. Alleen Australië kent een eigen productie voor saxofoon- en klarinetrieten. Arundo Donax behoort tot de grote en belangrijke familie van de grassen, zoals ook suikerriet, de verschillende bamboesoorten en granen. Hoewel deze speciale soort weliswaar geen voedsel levert blijkt hij voor de muziek al vele eeuwen van belang te zijn. Aanvankelijk in z'n geheel als materiaal voor velerlei soorten (pan)fluiten, later voor de enkele en dubbele rieten van doedelzakken, een hele serie van hobo-achtigen en in onze tijd voor klarinetten en saxofoons. Behalve in Zuid-Frankrijk blijkt hij van origine ook in Nieuw Zeeland voor te komen en tevens in India en Zuid- en Midden-Amerika.

Eigenschappen

Vanzelfsprekend is er door biologen en andere wetenschappers het nodige onderzoek gedaan naar groeiwijze en structuur van het rietmateriaal. Hieruit blijkt dat relatief sterke cellulose-vezels de basis vormen en dat deze zijn ingebed in zachter materiaal, dat vooral uit lignine en pectine bestaat. Het is door deze constructie dat een riet zo makkelijk kan vibreren. Helaas ligt de nodige ellende op de loer in de vorm van een chemische omzetting onder invloed van het speeksel. Hierdoor worden de zachte delen geleidelijk opgelost waardoor het riet steeds minder flexibel wordt, maar waardoor tegelijk ook het vochtopnemend vermogen afneemt. Alsof dit nog niet genoeg is ontstaan er in de holtes ook nog hele bacterie-colonies die tenslotte zo dicht worden dat ook deze een dempende factor gaan betekenen. Het helpt vanzelsprekend wel iets wanneer een riet na elke speelbeurt goed schoon wordt gemaakt. Zelfs wordt wel aangeraden om voor het spelen eerst je tanden te poetsen en in elk geval geen zoetigheid te eten. Een andere maatregel om de rieten langer te laten meegaan kan zijn om ze te weken in een goede minerale olie, zoals die welke wordt gebruikt voor klarinetten en blokfluiten. De bovenstaande processen kunnen ook enigszins worden vertraagd door rieten tussentijds op te bergen in de koelkast en door ze regelmatig te weken in een 10% oplossing van waterstofperoxide. Hierdoor wordt de bacteriegroei vertraagd. Geen kruid gewassen is er echter tegen de in verhouding grote krachten die bij het spelen op de vezels inwerken. Tot duizenden keren per seconde zorgen die als een soort miniatuur aardbevingen tenslotte voor miniscule scheurtjes in de harde cellulosevezels en tasten daarmee steeds meer de veerkracht aan. Dit leidt tot het soort materiaalmoeheid die je zelfs bij de hardste staalsoorten aantreft.

De grote merken

Het Franse Vandoren behoort tot de bekendste merken en fabriceert al rieten vanaf XX. In toenemende mate worden hierbij computergestuurde precisiemachines toegepast waardoor inderdaad binnen nauwkeurige specificaties kan worden gewerkt. Het karakter van de Vandoren rieten wordt over het algemeen als klassiek omschreven, met een zekere inherente stugheid. Aan de andere kant van de oceaan ontstond in Californië in 1928 het bekende Rico, dat tegenwoordig onder de paraplu van Boosey & Hawkes trouwens ook de merken LaVoz en Hemke omvat (samen met de maker van klarinetrieten Mitchell Lurie). De Amerikaanse rieten hebben tegenover de Franse in het algemeen een wat soepeler karakter doordat ze in het midden wat dunner zijn - daartegenover is de tip wat dikker. Iets anders is de zogeheten French Cut (of File), waarbij het middengedeelte wat meer is afgevlakt. Dit beoogt vooral de lagere tonen wat meer aanspreekbaar te maken.

De rieten van Tom Alexander

Niet tevreden met de rieten waar hij als professioneel saxofoonspeler mee moest werken ging Tom Alexander terug naar de basis van een zo goed mogelijk uitgangsmateriaal, hetgeen trouwens ook heeft te maken met het tijdstip van oogsten en de manier van drogen. Met een goed ontwikkeld gevoel voor reclame en pr ontwierp hij drie Superial series die fraai worden verpakt in zowel goed beschermende als prettig nostalgisch aandoende blikken doosjes. Van een klassiek tot een warm aansprekend riet en ik moet zeggen dat mijn eigen ervaringen beslist positief waren in de zin van minder uitval en meer direct aansprekende exemplaren.

Kunststof als alternatief

Door het tekort aan natuurlijke grondstoffen werd er tijdens de 2e Wereldoorlog veel geëxperimenteerd met kunstof als basismateriaal. Bijvoorbeeld door Arnold Brilhart, die ook de witte Tonalin-mondstukken ontwierp, en die in 1965 een patent verwierf op het materiaal Fibercane. Van een heel andere orde zijn de Fibracell-rieten die gebruik maken van de keiharde wondervezel Kevlar, maar dan ingebed in een zachter en taaier materiaal, in feite een exacte reconstructie van een natuurriet met superieure materialen. Grote voordelen betreffen de constante kwaliteit en de veel langere levensduur.